گروه
متغیر
تعداد
پیشآزمون
پسآزمون
میانگین
انحراف معیار
میانگین
انحراف معیار
آزمایش
بحران هویت میانسالی
۸
۱۲۰٫۰۰۰
۱۷٫۳۲۸۷
۱۰۰٫۲۵۰
۱۴٫۳۲۰۲
گواه
بحران هویت میانسالی
۸
۱۱۳٫۱۲۵۰
۸٫۲۰۱۷۰
۱۱۲٫۰۰۰
۹٫۱۱۸۲۷
همان طور که مشاهده میشود میانگین نمرات بحران هویت میانسالی اعضای گروه آزمایش، در مرحله پس آزمون نسبت به پیش آزمون، کاهش چشمگیری داشته است. این تغییر در گروه گواه مشاهده نمیشود.
جدول ۴-۹ شاخصهای توصیفی داده های حاصل از اجرای پرسشنامه رضایت از زندگی را در مرحله پیشآزمون و پس آزمون به تفکیک گروه نشان میدهد.
جدول ۴-۹: شاخصهای توصیفی داده های حاصل از اجرای پیشآزمون و پسآزمون رضایت از زندگی
گروه
متغیرها
تعداد
پیشآزمون
پسآزمون
میانگین
انحراف معیار
میانگین
انحراف معیار
آزمایش
رضایت از زندگی
۸
۲۱٫۲۵۰۰
۳٫۵۸۹۰
۲۹٫۱۲۵۰
۳٫۱۳۶۷۵
گواه
رضایت از زندگی
۸
۲۴٫۸۷۵۰
۵٫۳۵۶۹
۲۴٫۸۷۵۰
۵٫۳۵۶۹
همان طور که مشاهده میشود میانگین نمرات اعضای گروه آزمایش، در مرحله پس آزمون نسبت به پیش آزمون، در پرسشنامه رضایت از زندگی افزایش چشمگیری داشته است. این تغییر در گروه گواه مشاهده نمیشود.
یافته های مربوط به فرضیههای تحقیق
در این قسمت اطلاعات حاصل از اجرای پرسشنامههای بحران هویت میانسالی و رضایت از زندگی در دو مرحله پیشآزمون و پسآزمون مورد تجزیه و تحلیل استنباطی قرار میگیرد. جهت سنجش اثربخشی رواندرمانی پویشی کوتاه مدت به شیوه گروهی بر کاهش بحران هویت میانسالی و افزایش رضایت از زندگی اعضای نمونه، از روش تحلیل کوواریانس استفاده شد. در تحلیل کوواریانس، تفاوت گروهها در یک متغیر با کنترل یک یا چند متغیر دیگر که ممکن است بر نتایج اثر بگذارد، اندازهگیری میشود.
در این بخش ابتدا فرضیههای پژوهش یک به یک مطرح میشوند و سپس با بهره گرفتن از آزمون آماری تحلیل کواریانس به بررسی صحت و سقم فرضیهها میپردازیم.
فرضیه اول تحقیق
بحران هویت میانسالی افراد شرکتکننده در جلسات رواندرمانی پویشی کوتاهمدت به شیوه گروهی، در مقایسه با گروه کنترل کاهش بیشتری مییابد.
برای مقایسه میانگین بحران هویت میانسالی آزمودنیهای دو گروه در پس آزمون از روش تحلیل کوواریانس استفاده شد، به این صورت که اثرات پیشآزمون به عنوان هم متغیر کنترل گردید. قبل از اجرای آزمون تحلیل کوواریانس، باید پیشفرضهای آن مورد بررسی قرار گیرد. بنابرین ابتدا پیشفرضهای انجام این آزمون بررسی شد. در ذیل نتایج این بررسیها ارائه شده است:
پیشفرض فاصلهای بودن داده ها: داده های به دست آمده از پرسشنامه بحران هویت میانسالی دارای مقیاس فاصله ای هستند.
پیشفرض نرمال بودن توزیع داده ها: برای اطمینان از نرمال بودن توزیع داده های به دست آمده از پرسشنامه بحران هویت میانسالی، آزمون کولموگروف- اسمیرنوف مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاصل از این آزمون در جدول ۴-۱۰ ارائه شده است.
جدول ۴-۱۰: آزمون کولموگروف- اسمیرنوف برای اطمینان از نرمال بودن توزیع نمرات متغیر بحران هویت میانسالی
متغیر
Z اسمیرنف
سطح معناداری
بحران هویت میانسالی
۰٫۸۷۹
۰٫۵۶۱
همان طور که در جدول فوق نشان داده شده است، داده های به دست آمده از اجرای پرسشنامه بحران هویت میانسالی دارای توزیع نرمال هستند (آزمون کولموگروف- اسمیرنوف در متغیر بحران هویت میانسالی معنادار نمیباشد). بنابرین پیشفرض نرمال بودن توزیع داده ها رعایت شده است.
پیشفرض همگنی واریانسها: مفروضه همگنی واریانسهای متغیر بحران هویت میانسالی با بهره گرفتن از آزمون لون مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این آزمون در جدول ۴-۱۱ ارائه شده است.
جدول ۴-۱۱: آزمون لون برای اطمینان از همگنی واریانسهای متغیر بحران هویت میانسالی
متغیر
F
درجه آزادی ۱
درجه آزادی۲
سطح معناداری
بحران هویت میانسالی
۱٫۵۵۹
۱
۱۴
۲۳۲٫
همان طور که مشاهده میشود نتایج نشان داد که آزمون لون معنیدار نمیباشد (۲۳۲/۰ P= ،۵۵۹/۱= (۱۴،۱)F) که نشان دهنده این است که واریانسها همگن هستند. بنابرین آزمون تحلیل کوواریانس برای مقایسه پسآزمون بحران هویت میانسالی قابل اجراست. نتایج تحلیل کوواریانس در جدول ۴-۱۲ ارائه شده است.
جدول ۴-۱۲: مقایسه پسآزمون بحران هویت میانسالی در دو گروه با کنترل اثر پیشآزمون
منابع تغییرات
Df
F
P-value
ضریب اثر
توان آماری
پیش آزمون
۱
۲۹٫۳۲۰
۰۰۰٫
۶۳۹٫
۹۹۹٫
گروه
۱
۰۰٫۲۵۱
۰۰۰٫
۶۳۱٫
۹۹۱٫
خطا
۱۳
کل
۱۶
با ستفاده از داده های جدول فوق میتوانیم به بررسی فرضیه اول تحقیق بپردازیم. همان طور که در جدول فوق مشاهده میشود نتایج به دست آمده از مقایسه پسآزمون متغیر بحران هویت میانسالی در دو گروه با کنترل کردن اثر پیشآزمون حاکی از این است که پس از شرکت در جلسات رواندرمانی پویشی کوتاه مدت به شیوه گروهی، نمره بحران هویت میانسالی افرادی که در گروه آزمایش شرکت داشتند، نسبت به آنهایی که در گروه گواه جایگزین شده بودند، کاهش معناداری داشته است (۰۰۰۵/۰ P< ،۲۵۱/۲۲ = (۱٫۱۳)F). همان طور که مشاهده میشود سطح معناداری به دست آمده از آزمون تحلیل کوواریانس کمتر از نقطه بحرانی تحقیقات علوم انسانی یعنی ۰۵/۰ میباشد، بنابرین فرض صفر رد و فرض خلاف یا همان فرض پژوهشگر تأیید میگردد. بنابرین فرضیه اول تحقیق تأیید میشود.
فرضیه دوم تحقیق
رضایت از زندگی افراد شرکتکننده در جلسات رواندرمانی پویشی کوتاهمدت به شیوه گروهی، در مقایسه با گروه کنترل افزایش بیشتری مییابد.
برای مقایسه میانگین رضایت از زندگی آزمودنیهای دو گروه در پس آزمون از روش تحلیل کوواریانس استفاده شد، به این صورت که اثرات پیشآزمون به عنوان هم متغیر کنترل گردید. در این مرحله نیز قبل از اجرای آزمون تحلیل کوواریانس، باید پیشفرضهای آن مورد بررسی قرار گیرد. بنابرین ابتدا پیشفرضهای انجام این آزمون بررسی شد. در ذیل نتایج این بررسیها ارائه شده است: