۸-۱- تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی تحقیق
- ارزیابی عملکرد
ارزیابی عملکرد یک تکنیک مدیریتی برای در اختیارگرفتن پیشرفت پروژه و ارزیابی کارآمدی و اثربخشی ناشی از اجرای پروژه می‌باشد .(Akalu, 2003)
ارزیابی عملکرد عبارت است از فرایند بررسی و تجزیه و تحلیل نقاط قوت و ضعف سازمان که از طریق سنجش و مقایسه با شاخص ها و معیارهای از پیش تعیین شده صورت می‌گیرد.(Goodrich,2006)
ارزیابی عملکرد در دستگاه های اجرایی به معنای ارزیابی و سنجش کارایی، اقتصادی بودن و اثربخشی کلیه روش ها و تصمیم های مورد استفاده مدیریت مربوطه در مراحل اجرای وظایف است. مؤلفه های ارزیابی باید بر اساس اهداف، مقاصد، برنامه ها، شرح وظایف و فعالیت های هر دستگاه طرح ریزی شود. (طبرسا، ۱۳۷۸: ۳).
در این تحقیق منظور از ارزیابی عملکرد اندازه گیری مجموعه ی اقدامات، فعالیت ها و فرآیندهای معاونت شهرسازی و معماری شهرداری منطقه ۷ و ۱۰ تهران بر اساس شاخص های استخراج شده از مأموریت معاونت، وظایف معاونت و برنامه عملیاتی میان مدت شهرداری تهران از منظر کارشناسان سازمان و شهروندان می‌باشد.
- کارت امتیازی کانجی
روشی است که هدف آن تبدیل استراتژی به معیارهایی است که نگرش و دیدگاه سازمان را به صورتی منحصر به فرد در سازمان انتقال می‌دهد.
در این تحقیق منظور از کارت امتیازی کانجی سنجش عملکرد معاونت شهرسازی و معماری شهرداری مناطق ۷ و ۱۰ تهران در چهار بعد رضایت ذینفعان، ارزش ذینفعان، تعالی فرآیندها و یادگیری سازمانی می‌باشد.
- منظر مالی/ارزش ذینفع
سنجه های عملکردی که در منظر مالی تعریف می‌شوند، بیانگر مجموعه تدابیر و اقدامات در جهت افزایش درآمد، کاهش قیمت تمام شده ی خدمات و بهره برداری بهینه و کارا از منابع مالی می‌باشند. (مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، ۱۵:۱۳۸۸)
در این تحقیق منظور از شاخص های ارزش ذینفع، شاخص های مالی همچون افزایش درآمد، کاهش هزینه و برون سپاری فعالیت ها می‌باشد که برای ذینفعان در دراز مدت ارزش ایجاد می نمایند.
- منظر رضایت ذینفعان
عواملی که به رضایت شهروندان از کیفیت و کمیت خدمات سازمان منجر می‌گردد.(مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، ۱۵:۱۳۸۸)
در این تحقیق شاخص ها در این منظر بیانگر دیدگاه ذینفعان خارجی(شهروندان) و ذینفعان داخلی(کارکنان) به سازمان هستند. این سنجه ها مدیران را قادر می‌سازند تا چگونگی عملکرد سازمان در خدمت رسانی به ذینفعان را بررسی کنند.
- منظر تعالی فرآیندها
مجموعه اقدامات معاونت شهرسازی مناطق در زمینه استانداردسازی و بهبود سیستم ها و روش های انجام کار که منجر به تسهیل و تسریع در انجام امور، کاهش زمان و هزینه انجام فعالیت ها و افزایش بهره وری مناطق می‌گردد. (مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، ۱۵:۱۳۸۸)
منظر تعالی فرایند بر فرآیندهایی تمرکز می‌کند که بیشترین تاثیر بر رضایت مشتریان و تحقق اهداف مالی سازمان دارند. در این تحقیق منظور از تعالی فرایند، اندازه گیری شاخص هایی همچون بهره وری، بهبود خدمات و کارایی سیستم های مدیریتی می‌باشد.
- منظر یادگیری سازمانی
به مجموعه اقدامات و فعالیت های معاونت شهرسازی مناطق که منجر به بهبود ساختار، نظام مدیریت و بهسازی نیروی انسانی سازمان اطلاق می‌گردد. (مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، ۱۵:۱۳۸۸)
این منظر معرف زیرساخت هایی است که سازمان برای برخورداری از بهبود و رشد بلندمدت به آن ها نیازمند است. اهداف در این منظر پوشش دهنده شکاف میان توانمندی ها، قابلیت ها، سیستم ها و رویه های موجود با توانمندی ها و قابلیت های موردنیاز برای پیشرفت و دستیابی به اهداف منظرهای مالی، رضایت ذینفع و تعالی فرایند می‌باشد. برنامه های آموزشی ، ارتقای مهارت و دانش کارکنان، ارتقای علاقمندی حرفه ای و …. در این منظر می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.
۹-۱-مراحل انجام تحقیق
برای انجام تحقیق مراحل زیر طی شده است:
شکل ۱-۱: مراحل انجام تحقیق
فصل دوم
مبانی نظری پژوهش و مروری بر تحقیقات پیشین
مقدمه
مدیریت، روش به گردش در آوردن کارهای یک سازمان (از لحاظ اقتصادی، اداری و سیاسی) در جهت رسیدن به هدف های آن با بهره گرفتن از علم، هنر و صنعت ، و فرآیندی که به وسیله آن کوشش های فردی و گروهی به منظور نیل به هدف مشترک هماهنگ می شود نیز تعریف شده است (صادق پور و مقدس، ۱۳۷۴: ۶۸). به تعبیر «هنری فایول[۲]»، فرایند مدیریت واحد پنج بعد اساسی برنامه ریزی، سازماندهی، فرماندهی، هماهنگی و نظارت است.
برنامه ریزی «فرایند اندیشه تا عمل» منتهی به یک سلسله اقدامات و فعالیت های مرتبط به هم، متناسب با منابع، امکانات و شرایط زمانی – مکانی در راستای دستیابی به اهداف مشخص، و “برنامه سند حاوی مجموعه ای از تصمیمات و عملیات منظم سلسله مراتبی و زمان بندی شده جهت تحقق اهداف مورد نظر است.” به تعبیر دیگر، برنامه گاهنامه تصمیمات منظم بر اساس سلسله مراتب عملیات است (سازمان برنامه و بودجه، ۱۳۷۷: ۴۷).
سازماندهی فرایند تأمین و تجهیز منابع و امکانات؛ فرماندهی فرایند هدایت؛ هماهنگی فرایند انتظام روابط و تعامل اجزاء ، و نظارت فرایند کنترل عمل اجزای سازمان اجرای برنامه به انجام وظایف ، ارزیابی فرایند آسیب شناسی و پایش فرایند تهیه و اجرای برنامه است. نظارت و ارزیابی عامل قوام و دوام برنامه و تحقق اهداف آن است از این رو نظارت و ارزیابی عملکرد، سنجش میزان موفقیت و آسیب شناسی هر یک از اجزا و کل مدیریت و سازمان در تحقق اهداف برنامه ای است.
در این فصل ارزیابی عملکرد و مفاهیم مرتبط و مدل های ارزیابی عملکرد را شرح خواهیم داد. سپس پیشینه داخلی و خارجی ارزیابی عملکرد شهرداری بیان خواهد شد. در بخش بعد ضمن معرفی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری و بیان حوزه ماموریتی و وظایفش و همین طور برنامه عملیاتی میان مدت به عنوان سند راهبردی و با توجه به این اسناد مدل مفهومی و مدل تحلیلی تحقیق ارائه می‌گردد.
۱-۲- ارزیابی عملکرد
سابقه ی ارزیابی عملکرد و شکل اولیه و ابتدایی آن به گذشته های بسیار دور باز می‌گردد. در واقع از همان زمانی که انسان زندگی گروهی را آغاز کرد و پدیده ی تقسیم کار را در شکل ابتدایی تجربه نمود، به نوعی موضوع ارزیابی را در نظر داشت، اما استفاده از نظام های ارزیابی به صورت رسمی به قرن ۱۹ باز می‌گردد. می توان بیان داشت که ارزیابی عملکرد همراه با سیر توسعه ی اندیشه‌های مدیریت ، در قالب مکاتب مدیریت ، توسعه پیدا کرده‌است.(فروتن، ۸:۱۳۹۰)
در کشور ما برای نخستین بار در سال ۱۳۴۹ به طور رسمی و در سطح ملی مقرر شد سازمان‌های دولتی از نظر مدیریت و نحوه ی اداره ی امور مورد ارزیابی قرار گیرند. به این منظور، مرکز ارزشیابی سازمان های دولتی در محل نخست وزیری تشکیل شد، اما سوابق، نشان دهنده ی آن است که پس از گذشت بیش از سی سال هنوز نظام مشخصی برای ارزیابی در سطح ملی طراحی و تدوین نشده است.(همان:۸)
