پنج روز بعد نیروهای صرب شهر سربرنیتسا را اشغال کردند. گفته می شود بیش از ۸۰۰۰ مسلمان در این واقعه بقتل رسیدند. در اوایل سال ۱۹۹۵ (۱۳۷۴) با میانجیگری آمریکا و اروپائیان، یوگسلاوی سابق ۲ با استقلال بوسنی هرزگوین موافقت کرد و برای پایان دادن به جنگ قرار شد نیروهای حافظ صلح در مناطق حساس بوسنی مستقر شوند. این درحالی بود که شورای امنیت سازمان ملل در سال ۱۹۹۳(۱۳۷۲) هنگامی که صرب ها حملات خود به مناطق مسلمان نشین را تشدید کرده بودند شهر سربرنیتسا را به همراه سارایوو، توزلا، گوراژده، بیهاج و ژپا را به عنوان مناطق امن اعلام کرده بود. بنابرین نسل کشی در مقابل چشم نیروهای حافظ صلح و در منطقه ای که از سوی سازمان ملل امن اعلام شده بود به وقوع پیوست. در قضیه نسل کشی سربرنیتسا در دادگاه وجدان بشریت، غرب و اروپا که بیش از دیگران داعیه دار بشردوستی دارند، باعث جنایت شده اند بخصوص هلندیها که مسلمانان بی دفاع را تسلیم صربها کردند. واضح است که علاوه بر عاملین صرب، سازمان ملل و دولت هلند روی نیمکت متهمین قرار دارند. اعتراف شخصیت های غربی در این مورد تاییدی بر این مدعا است “جک استراو” وزیر خارجه سابق انگلیس طی سخنانی بدین مناسبت اظهار داشت: دنیا از اینکه موفق نشد کشتار صرب ها در جنگ بوسنی را متوقف کند، شرمنده است. “کوفی عنان” دبیرکل سابق سازمان ملل نیز صربرنیتسا را همواره موجب عذاب وجدان سازمان ملل عنوان کرد. “مارک براون” نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل هم طی عبارات مشابهی اظهار داشت: سربرنیتسا همواره تاریخ سازمان ملل را خدشه دار خواهد کرد.
نسل کشی سربرنیتسا در زمان حکومت میلوشوویچ متهم و زندانی اصلی دادگاه لاهه بوقوع پیوست. وی که چند سال پیش قبل از صدور رأی دادگاه در زندان این دادگاه بر اثر بیماری درگذشت، اما جنایات انجام شده بحدی بود که دولت های بعدی صربستان علی رغم میل باطنی خود نتوانستند نسبت به تقصیر و نقش صربها در این جنایات اعتراف نکنند. جامعه بین الملل برای جبران کوتاه های خود دولت محلی صربسکای بوسنی را مجبور نمود با تشکیل کمیته ای حقیقت یاب عاملان حادثه سربرنیتسا را مشخص کند. دولت صربسکا نیز پس از وقت کشی های فراوان نهایتاًً کمیته ای بدین منظور تشکیل داد. گفته می شود در گزارش تهیه شده کمیته مذکور اسامی ۱۹۰۰۰ نفر صرب به عنوان عاملین کشتار سربرنیتسا ذکر شده است که از این تعداد ۸۹۲ نفر از آن ها هنوز در ادارات دولتی مشغول به کار میباشند.
البته هنوز تمام عاملین جنایت این جنابت شناسایی یا مجازات نشده اند و حضور این افراد در منطقه سربرنیتسا عامل به وجود آمدن نا امنی برای بازگشت مسلمانان به این منطقه میباشد. از سوی دیگر جامعه بین الملل برای جبران گذشته تاریک خود در جنگ بوسنی وهرزگووین و ترسیم چهره عدالت جوی خود به قربانیان جنگ بوسنی و مردم جهان همواره از دستگیری “کاراجیچ” و “ملادیچ” به عنوان کسانی که عامل اصلی جنایات صربها در بوسنی بودند. حمایت کردهاست. اما با وجود اینکه نیروهای نظامی کشورهای اروپایی و ناتو در بوسنی و کشورهای همسایه حضور دارند، و کنترل اطلاعاتی و امنیتی بوسنی و منطقه توسط سازمان های اطلاعاتی کشورهای قدرتمند غربی حاضر در بوسنی انجام می شود ،ولی هنوز موفق به دستگیری ملادیچ و معرفی به دادگاه لاهه نشده اند. بنظر میرسد عدم توانایی یا عدم وجود اراده سیاسی برای دستگیری جنایتکاران صرب نقطه ضعف بزرگ کشورهای غربی بویژه آمریکا در بالکان میباشد. اگر واقعاً ناتوان از دستگیری جنایتکاران میباشند ، معرفی خود به عنوان کشورهایی با توانایی بالای نظامی ـ امنیتی سراب و دروغی بیش نیست و اگر هم فاقد اراده سیاسی برای این کار میباشند بنابرین معلوم میگردد شعار عدالت طلبی و حمایت از حقوق قربانیان خالی از هر گونه صداقت و حقیقت است.
سوابق امر نشان میدهد اراده سیاسی لازم برای دستگیری در نیروهای ناتو وجود ندارد و بیشتر به فکر داد و ستد های خود هستند تا دستگیری جنایتکاران، پس از گذشت چند سال از این قتل عام فجیع، جمعی از بازماندگان سربرنیتسا (همسران، مادران و فرزندان قربانیان) از دولت هلند بخاطر اقدامات نیروهایش در زمان حضور در سربرنیتسا، شکایت کردند. گفته می شود در صورتی که دادگاهی بدین منظور تشکیل شود، دولت هلند و سازمان ملل متهمین اصلی این دادگاه خواهند بود. وکلای بازماندگان سربرنیتسا اعلام کردهاند قصد دارند دو دبیرکل سازمان ملل را به عنوان شاهد به این دادگاه فرا بخوانند. البته این احتمال وجود دارد که دولت هلند قبل از صدور رأی دادگاه با شاکیان توافق نماید و به خانواده های قربانیان غرامت بپردازد. در این حالت دولت هلند می بایست حدود ۲ یا ۳ میلیارد یورو غرامت بپردازد.
بعد از گذشت یک دهه از این حادثه “بوریس تادیچ” رئیس جمهور صربستان به عنوان اولین مقام عالیرتبه صربستان ضمن شرکت در مراسم دهمین سالگرد نسل کشی سربرنیتسا اعلام کرد برای ادای احترام به قربانیان این حادثه در مراسم بزرگداشت آنان شرکت نموده است. وی پیش از سفر به بوسنی به منظور شرکت در این مراسم گفته بود با حضور خود نشان میدهد صربستان نسبت به این حادثه چه احساسی دارد. تادیچ همچنین اعلام کرد به دلایل انسانی تأکید بر محکومیت جنایات جنگی و نیز با هدف اعتمادسازی بین کشورهای منطقه در این مراسم حضور مییابد. از سوی دیگر دولت صربستان نیز چند روز قبل از سفر تادیچ به طور رسمی جنایات جنگی در سربرنیتسا را محکوم کرد. ۱۰سال پس از این حادثه دادگاه لاهه در حکم صادره خود در مورد شکایت بوسنی علیه یوگسلاوی سابق اعلام کرد در سربرنیتسا نسل کشی به وقوع پیوسته است و در نتیجه عاملین آن می بایست پاسخگو بوده و نتایج این نسل کشی از بین ببرند. البته دادگاه علی رغم انتظار مسلمانان صربستان را عامل این نسل کشی معرفی نکرد و نیروهای پلیس و ارتش صربهای بوسنی را عامل وقوع این جنایت اعلام کرد. رهبران مسلمان بوسنی در حالی که از همه موارد مندرج در حکم دادگاه ابراز رضایت نمی کردند تلاش فراوانی را به کار بستند تا با بهره گرفتن از محکومیت ارتش و پلیس صرب های بوسنی در رأی دادگاه، مشروعیت جمهوری صربسکا را زیر سئوال برده و منطقه صربسکا را از صلاحیت و حاکمیت موجودیت در بوسنی و هرزگووین خارج نمایند.ا ین موضوع مورد مخالفت شدید صرب های بوسنی قرار گرفت. هر ساله مراسم باشکوهی برای بزرگداشت یاد و خاطره قربانیان این حادثه در شهر صربرنیتسا برگزار می شود.