داده های مربوط به متغیرهای تحقیق به دودسته از حیث روش و ابزار گردآوری داده های تقسیم می شود:
– داده های مربوط به مؤلفه های فرهنگ : داده های مربوط به بررسی مؤلفه های فرهنگ به کمک پرسشنامه استاندارد هافستد و توزیع حضوری بین جامعه آماری گردآوری می شود ، نحوه توزیع پرسشنامه بین شرکتهای آماری و تعداد پرسشنامه ارسال شده بشرح زیر تشریح میگردد :
-
- شرکتهایی که شرایط انتخاب به عنوان نمونه آماری را دارا بودند تعداد ۸۱ شرکت بوده است .
-
- به منظور افزایش اعتبار و قابلیت اتکاء پاسخهای ارائه شده پرسشنامهها بین مدیران و کارشناسان ارشد واحد های مالی ، مدیریت عامل و حوزه مدیریت منابع انسانی توزیع گردیده است .
- از مجموع تعداد ۸۱۰ پرسشنامه ارسالی به ۸۱ شرکت جامعه آماری تنها تعداد ۷۰ شرکت پاسخنامه ها را تکمیل و به محقق عودت نمودند که بدین ترتیب حجم نمونه به ۷۰ شرکت کاهش یافت .
– داده های مربوط به اشتباهات حسابداری : داده های اشتباهات حسابداری مربوط به ۷۰ شرکت که پرسشنامهها را تکمیل و عودت داده بودند به کمک مطالعه صورتهای مالی شرکتهای جامعه آماری گرداوری گردیده است. داده های مربوط به شرکتها به کمک نرم افزار تدبیر پرداز و سایت بورس گردآوری و تلخیص میشوند.
۸-۳- متغیرهای مورد مطالعه
با توجه به مدل تحلیل تحقیق جهت انجام تحقیق متغیرهایی بشرح زیر تعریف میگردد :
اشتباهات حسابداری : اشتباهات حسابداری به صورت کلی در واقع بیانگر میزان قدر مطلق اشتباهات کشف شده در طول یکسال مالی مربوط به عملکرد سنوات گذشته میباشد که در سرفصل تعدیلات سنواتی در متن یادداشت هاس همراه صورتهای مالی شرکتها بر اساس الزامات استاندارد های حسابداری ایران ارائه و افشا گردیده است .
قدر مطلق اشتباهات حسابداری سرفصلهای ترازنامه : این متغیر به صورت مجزا در مورد سرفصلهای حسابداری حسابها و اسناد دریافتنی ، موجودی مواد و کالا ، حسابها و اسناد پرداختنی و سود و زیان انباشته ، صرف نظر از مثبت یا منفی بودن رقم اشتباهات مورد بررسی و آزمون قرار میگیرد .
نسبت قدر مطلق اشتباهات حسابداری به مانده سرفصل : این متغیر به صورت نسبت قدر مطلق اشتباهات حسابداری هر سرفصل به مانده (اندازه حساب ) مورد بررسی و آزمون قرار میگیرد.
نسبت قدر مطلق اشتباهات حسابداری به جمع داراییها : در بررسی این متغیر که به صورت نسبت قدر مطلق اشتباهات حسابداری هر سرفصل به جمع دارائیهای شرکت مورد بررسی و آزمون قرار میگیرد .در بررسی این متغیر در واقع به نوعی اندازه شرکتها در میزان اشتباهات دخالت داده می شود .
در مورد علت انتخاب سرفصلهای حسابداری اشاره شده در بالا موارد زیر شایان ذکر است :
سرفصل حسابها و اسناد دریافتنی : این سرفصل سرفصل مقابل حسابهای فروش و سایر درآمدهای عملیاتی و غیر عملیاتی در صورت سود زیان است .از آنجایی که هر گونه تعدیل در اقلام سود و زیانی مربوط تاثیر متقابلی در سرفصلهای متناظر در صورت حساب ترازنامه میگذارد . این سرفصل انتخاب گردیده است .
سرفصل موجودی کالا : این سرفصل سرفصل مقابل حساب بهای تمام شده کالای فروش رفته و خدمات ارائه شده در صورت سود زیان است .از آنجایی که هر گونه تعدیل در اقلام سود و زیانی مربوط تاثیر متقابلی در سرفصلهای متناظر در صورت حساب ترازنامه میگذارد . این سرفصل انتخاب گردیده است .
سرفصل حسابها و اسناد پرداختنی : این سرفصل سرفصل مقابل حسابهای بهای تمام شده کالای فروش رفته و خدمات ارائه شده و هزینه های اداری ، عمومی و توزیع و فروش در صورت سود زیان است .از آنجایی که هر گونه تعدیل در اقلام سود و زیانی مربوط تاثیر متقابلی در سرفصلهای متناظر در صورت حساب ترازنامه میگذارد . این سرفصل انتخاب گردیده است .
سرفصل سودو زیان انباشته : این سرفصل در واقع خالص اشتباهات کشف شده در طی یک سال مالی بوده و به نوعی شامل کلیه اشتباهات میباشد و از طرفی به دلیل اینکه اشتباهات دوره های قبل تر از سال گذشته در سرفصلهای اصلی ذکر شده در صورت سود وزیان انعکاس نمی یابد و در سرفصل تعدیلات سنواتی انعکاس مییابد این سرفصل انتخاب گردیده است .
شاخص فاصله قدرت : این متغیر از طریق اندازه گیری سطح فرهنگی هر شرکت نمونه از نظر مفهوم فاصله قدرت در خود آن شرکت در ارتباط با اشتباهات همان شرکت مورد بررسی و آزمون قرار میگیرد .
شاخص فرد گرایی : این متغیر از طریق اندازه گیری سطح فرهنگی هر شرکت نمونه از نظر مفهوم فرد گرایی در خود آن شرکت در ارتباط با اشتباهات همان شرکت مورد بررسی و آزمون قرار میگیرد .
نوع مالکیت : این متغیر همان ترکیب سهامداران هر شرکت میباشد . بدین صورت که شرکتهایی که حداقل ۵۱% سهام آن متعلق به دولت میباشد با مالکیت دولتی و در غیر اینصورت شرکت با مالکیت خصوصی در نظر گرفته می شود و تاثیر آن به عنوان متغیر تعدیل گر در بررسی رابطه بین مؤلفه فرهنگ و اشتباهات حسابداری مورد بررسی و آزمون قرار میگیرد .
متغیرها بر اساس نقشی که در پژوهش بر عهده دارند به دو دسته تقسیم میشوند :
الف) متغیر مستقل : متغیری است که به وسیله پژوهشگر اندازه گیری ، دستکاری یا انتخاب می شود تا تاثیر یا ارتباط آن به متغیر دیگری معین شود .
ب)متغیر وابسته : متغیری است که مشاهده یا اندازه گیری می شود تا تاثیر متغیر مستقل برآن معلوم شود .این متغیر از طریق متغیر مستقل پیشبینی می شود . در مطالعه همبستگی ، به دلیل آنکه وجود متغیر وابسته بستگی به متغیر مستقل دارد ، لذا آن را متغیر تابع یا وابسته می نامیم .
ج)متغیر تعدیل گر : در این تحقیق متغیرهای شاخص فاصلع قدرت و شاخص فردگرایی به عنوان دو متغیر مستقل و متغیرهای قدر مطلق اشتباهات حسابداری ، نسبت قدر مطلق اشتباهات حسابداری به مانده سرفصل ، نسبت قدر مطلق اشتباهات حسابداری به جمع داراییها در سطح سرفصلهای حساب مورد نظر به عنوان متغیرهای وابسته تحقیق مورد آزمون قرار داده ایم ، همچنین متغیر نوع مالکیت به عنوان متغیر تعدیل گر وارد فرضیات گردیده است تا تاثیر آن بر رابطه بین متغیر مستقل و وابسته مورد بررسی وآزمون قرار گیرد نمودار(۱-۳) رابطه بین این متغیر ها را به روشنی نشان میدهد :
همچنین روابط ریاضی مدل مفهومی فوق بشرح زیر بیان میگردد :
|Error accounting _ Accounts ……|=β۰ + β۱ PDI +℮
|Error accounting _ Accoun ……….|=β۰ + β۱ PDI +β۲ own +℮ فرمول
|Error accounting _ Accounts …..|=β۰ + β۱ IDV +℮
|Error accounting _ Accounts ……|=β۰ + β۱ IDV +β۲ own +℮ فرمول
۹-۳- روش اندازه گیری متغیر ها و تجزیه و تحلیل داده ها:
۱-۹-۳- شاخص فاصله قدرت
متغیر فاصله قدرت به کمک سؤالهای اول و دوم و سوم پرسشنامه مربوطه که سبک تصمیم گیری مدیر و سبک تصمیم گیری مورد علاقه کارکنان و نیز نگرانی فرد از مسایل شغلی را مطرح میکنند اندازه گیری می شود . فرمول محاسبه شاخص برای هر شرکت به صورت زیر میباشد (فرهنگی و همکاران، ۱۳۸۶،۸۲)۱.