روش سنجی : پس از طی مراحل اول و دوم باید روش مناسب بررسی مسئله و همچنین روش مناسب تخمین انتخاب شود.در مطالعه حاضر پس ار تبیین مدل در قالب تابع خطی از روش پنل دیتا جهت تخمین استفاده می شود

ارزیابی الگو و تخمین ها و استنباط آماری:در این مرحله ، نتایج تخمین الگوی تدوین شده با بهره گرفتن از داده های موجود ارزیابی می شود. در این راستا از آزمون های ریشه واحد (لوین و لین – ایم – پسران و شین ) ، هم انباشتگی ، t ، F ، LM ، Hausman ،دوربین واتسون و … استفاده خواد شد.

تحلیل نتایج : در آخر نتایج حاصل از برآورد مدل تحلیل می شود و بر اساس آن پیشنهادات و راهکارها ارائه می‌گردد.

۱-۹- مدل تحقیق

در تحقیق حاضر از مدل اقتصاد سنجی استفاده می شود ، در ابتدا برای برآورد پتانسیل مالیاتی استانها از تابع ضمنی زیر استفاده می‌گردد:

: مالیات اخذ شده

: ارزش افزوده بخش صنعت

: ارزش افزوده بخش معدن

: ارزش افزوده بخش خدمات

: ارزش صادرات و واردات

: مخارج دولتی

تابع زیر نشان دهنده رابطه بین پتانسیل مالیاتی استان‌های کشور و عوامل تاثیر گذار بر آن است :

t : دوره زمانی مورد نظر

i : مقاطع مورد نظر می‌باشد، که عبارت است از استان‌های منتخب

در حقیقت ، میزان تلاش مالیاتی در هر استان ، از تقسیم نسبت مالیاتی حقیقی بر نسبت مالیاتی بالقوه به دست می‌آید. نسبت مالیاتی حقیقی، از تقسیم کل مالیات های دریافتی در یک استان طی یک سال، بر مقدار GDP در همان سال به دست می‌آید نسبت مالیاتی بالقوه نیز حاصل تقسیم ظرفیت مالیاتی بر GDP یک استان است. ظرفیت مالیاتی را می توان با توجه به عوامل مؤثر بر نسبت های مالیاتی برآورد کرد. ‌بنابرین‏، محققان از رابطه زیر به عنوان شاخصی برای محاسبه تلاش مالیاتی استفاده قرار کرده‌اند.

که در آن

: تلاش مالیاتی در استان iام

: میزان مالیات دریافتی در استان iام

میزان مالیات بالقوه یا ظرفیت مالیاتی در استان iام ، است که بایستی برآورد شود.

تولید ناخالص داخلی استان iام

هرچه نسبت فوق به عدد یک نزدیکتر باشد ، نشان دهنده نزدیک بودن تلاش مالیاتی استان در مقایسه با پتانسیل یا ظرفیت مالیاتی استان خواهد بود و هرچه این نسبت در یک استان در مقایسه با سایر استان ها بیش تر باشد ، نشان دهنده عملکرد بهتر این استان در رابطه با تلاش مالیاتی در مقایسه با سایر استان ها است.

در این تحقیق از اطلاعات و آمار مربوط به ارزش افزوده بخش های مختلف اقتصادی شامل؛ صنعت،معدن،خدمات ‌و کشاورزی و ساختمان دراستان ها به ‌عنوان پایه مالیاتی و نیز تولید ناخالص داخلی استفاده خواهد گردید. تحقیق از نظر هدف یک تحقیق کاربردی است و از نظر ماهیت و روش تحقیق توصیفی _ تحلیلی و همبستگی است.

۱-۱۰- جامعه آماری تحقیق

جامعه آماری تحقیق حاضر ۶ استان منتخب کشور می‌باشد. استان ها عبارتند از : گیلان، مازندران، گلستان، اردبیل، زنجان، سمنان و قزوین می‌باشد. و از اطلاعات ثانویه بانک های اطلاعاتی سازمان امور مالیاتی و مرکز آمار ایران استفاده شده است.

۱-۱۱- روش‌ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها

مدل تحقیق با بهره گیری از نرم افزار Eviews و با بهره گرفتن از روش های آمار و اقتصاد سنجی (پانل دیتا )مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت. بدین منظور داده های مربوط به درآمد مالیاتی در کل کشور و به تفکیک استانها مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد

فصل دوم

مبانی نظری و پیشینه تحقیق

۲-۱- مقدمه

در بیشتر کشورها و به خصوص کشورهای در حال توسعه در مرحله گذار، برای بهبود زیرساخت های عمومی، آموزش، بهداشت و … صرف هزینه های بیشتری احساس می شود و تامین این هزینه ها همواره مسئله ای اساسی برای دولت ها و سیاستگذاران بوده است. در این میان مالیات همواره مهم ترین منبع درآمدی دولت هاست تا بتواند این مرحله را با موفقیت طی کند. این در حالی است که مالیات همواره یکی از ابزار های لازم برای تحقق عدالت اجتماعی از آغاز شکل گیری دولت ها و جوامع بوده است. اگرچه ممکن است در ابتدای امر این گونه به نظر آید که بسیاری از کشورها همانند ایران، به دلیل دسترسی به منابع سوخت فسیلی به گونه ای شایسته به درآمدهای مالیاتی توجه نمی کنند اما همچون دیگر کشورها به تاثیر آن در ساختار بودجه اذعان داشته و به دنبال بررسی و چگونگی افزایش ظرفیت های بالقوه مالیاتی هستند. ‌به این منظور، تلاش مالیاتی شاخصی است که می توان بر اساس آن میزان موفقیت کشورهای مختلف جهان را مورد سنجش قرار داد و همچنین، شاخصی است که برای راهنمای اجرای سیاست های مالیاتی مناسب مورد استفاده قرار می‌گیرد.