این پژوهش کلیه گردشگران با سلیقههای متفاوت و طبیعت گردان را پوشش داده و سعی شده پرسشنامه ها به صورت نرمال در بین کلیه اقشار پخش شود.
۳-۵- ابزار جمع آوری داده ها
در این پژوهش کلیه سوالات که به صورت پرسشنامه میباشد استفاده می شود در ادامه به معرفی هر یک از آنها و همچنین پایایی و روایی آنها پرداخته شده است.
۳-۶- روایی[۱۲] (اعتبار) و پایایی[۱۳](اعتماد)
مفهوم اعتبار (روایی) به این سؤال پاسخ میدهد که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را میسنجد. بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه گیری نمیتوان به دقت داده های حاصل از آن اطمینان داشت. ابزار اندازه گیری ممکن است برای اندازه گیری یک خصیصه ویژه دارای اعتبار باشد، در حالی که برای سنجش همان خصیصه بر روی جامعه دیگر از هیچ گونه اعتباری برخوردار نباشد.
در این پژوهش برای سنجش روایی پرسشنامه ها در ابتدا سعی شد از پرسشنامه های استاندارد شده استفاده شود.
پایایی یا قابلیت اعتماد که واژه هایی مانند ثبات و اعتبار برای آن به کار برده میشود، یکی از ویژگیهای ابزار اندازه گیری (پرسشنامه یا مصاحبه یا سایر آزمونهای علوم اجتماعی) است. مفهوم یاد شده با این امر سروکار دارد که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست میدهد. از جمله تعریفهایی که برای قابلیت اعتماد ارائه شده است میتوان به تعریف ارائه شده توسط ایبل و فریسبی (۱۹۸۹) اشاره کرد: همبستگی میان یک مجموعه از نمرات و مجموعه دیگری از نمرات در یک آزمون معادل که به صورت مستقل بر یک گروه آزمودنی به دست آمده است (خاکی، ۱۳۷۹، ۲۴۵).
با توجه به این امر معمولا دامنه ضریب قابلیت از صفر (عدم ارتباط) تا ۱+ (ارتباط کامل) است. ضریب قابلیت اعتماد نشانگر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه گیری ویژگیهای با ثبات آزمودنی و یا ویژگیهای متغیر و موقتی وی را میسنجد.
به منظور اطمینان بیشتر، در این پژوهش برای سنجش پایایی پرسشنامه ها، یک مرحله پیشآزمون انجام گرفته است. بدین منظور پرسشنامه ها بین تعداد ۳۰ نفر از گردشگران توزیع شد.
پس از جمع آوری آنها و ورود داده ها به نرم افزار SPSS ضریب پایایی (آلفای کرونباخ) محاسبه گردید. ضریب مورد نظر ۴۳/۸۲ درصد میباشد.
جدول (۳-۱): آلفای کرونباخ مربوط به هر یک از مؤلفه های طبیعت گردی
عوامل مؤثر بر طبیعت گردی
شماره سؤالات
آلفای کرونباخ
جاذبههای طبیعی و موقعیت منطقه
۱-۲-۳-۴-۱۳-۱۷-۱۸
۸/۷۷ درصد
زیرساختهای تفریحی و رفاهی
۵-۶-۷-۸-۹-۱۴-۱۵-۱۶
۵/۸۶ درصد
تبلیغات و مدیریت جذب گردشگر
۱۰-۱۱-۱۲-۱۴
۸۳ درصد
جمع آلفای کرونباخ
۴۳/۸۲ درصد
طبق قاعده تجربی، آلفای محاسبه شده دست کم باید ۷۰٪ باشد تا بتوان مقیاس را دارای پایایی به شمار آورد (داوس، ۲۵۳:۱۳۸۱). در این پژوهش آلفای محاسبه شده بیش از مقدار معین میباشد و نشان میدهد که گویه ها از همسازی و پایداری درونی بسیار بالای برخوردار میباشند.
۳-۷- روش تجزیه و تحلیل داده ها
برای تجزیه و تحلیل داده ها با به کارگیری نرم افزارهای SPSS و از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. در آمار توصیفی ضمن طراحی یک مقیاس و تعریف پنج وضعیت ممکن برای متغیر گردشگری طبیعی منطقه ایلام و مؤلفه ها و شاخص های آن از شاخص های مرکزی شامل میانگین، میزان همبستگی، واریانس و درجه معناداری استفاده شده است. برای تحلیل داده ها علاوه بر استفاده از آمار توصیفی از ضریب همبستگی پیرسون، و ضریب تشخیص، تحلیل واریانس و برای برازش مدل از مدلیابی معادلات ساختاری استفاده شده است، که در زیر به طور مختصر به هر یک از آنها اشاره شده است.
۳-۷-۱- ضریب همبستگی[۱۴]
ضریب همبستگی ابزاری آماری برای تعیین نوع و درجه رابطه یک متغیر کمی با متغیر کمی دیگر است. ضریب همبستگی، یکی از معیارهای مورد استفاده در تعیین همبستگی دو متغیر است. ضریب همبستگی شدت رابطه و همچنین نوع رابطه (مستقیم یا معکوس) را نشان میدهد. این ضریب بین ۱ تا ۱- است و در حالت عدم وجود رابطه بین دو متغیر، برابر صفر است.
همبستگی بین دو متغیر تصادفی X و Y به صورت زیر تعریف میشود:
که در آن E عملگر امید ریاضی، Cov به معنای کوواریانس، Corr نماد معمول برای همبستگی پیرسون، و سیگما نماد انحراف معیار است.
۳-۷-۲- ضریب همبستگی پیرسون
در این پژوهش با توجه به نرمال بودن توزیع داده ها از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. ضریب همبستگی پیرسون نشان دهنده همبستگی خطی بین دو متغیر میباشد. مقادیر ضریب همبستگی در دامنه ۱- تا ۱ میباشد. علامت ضریب همبستگی جهت رابطه را نشان میدهد (مثبت یا منفی). مقدار مطلق ضریب همبستگی میزان استحکام را نشان میدهد، با مقادیر بزرگتر، روابط مستحکمتری وجود دارد. اگر سطح معنی داری خیلی کوچک باشد، آنگاه همبستگی قابل توجه است و دو متغیر به طور خطی وابسته میباشند و اگر این مقدار نسبتاً بزرگ باشد، آنگاه همبستگی معنی دار نیست و دو متغیر به طور خطی وابسته نیستند.
۳-۷-۳- ضریب تشخیص[۱۵]
ضریب تشخیص که با علامت R2 نشان داده میشود، بیانگر میزان احتمال همبستگی میان دو دسته داده در آینده میباشد. این ضریب در واقع نتایج تقریبی پارامتر مورد نظر در آینده را بر اساس مدل ریاضی تعریف شده که منطبق بر داده های موجود است، بیان میدارد. به عبارت دیگر ضریب تشخیص درصد تغییرات بیان شده متغیر وابسته را به ازای متغیر مستقل نشان میدهد .
فرمول ضریب تشخیص: R2=
۳-۷-۴- مدل یابی معادلات ساختاری[۱۶]
به منطو پی بردن به متغیرهای زیر بنایی یک پدیده یا تلخیص مجموعه ای از داده ها از روش تحلیل عاملی استفاده میشود. داده های اولیه برای تحلیل عاملی، ماتریس همبستگی بین متغیرها است.
ماتریس دادههایی که روی آنها تحلیل عاملی صورت میگیرد باید دارای پنج خصیصه زیر باشد:
۱- ترکیب ماتریس داده ها: اگر محققی بخواهد ابعاد مشترکی بین چند مقیاس اندازه گیری پیدا کند باید تمام اندازهها روی نمونه واحدی به دست آمده باشد.
۲- حجم نمونه: برای هر متغیر ۵ تا ۱۰ نمونه و به طور کلی در مجموع تا حداکثر ۳۰۰ نمونه توصیه شده است. مثلاً اگر منظور پژوهشگر تحلیل عاملی برای ۱۰ متغیر باشد، حداقل باید یک نمونه ۵۰ تایی انتخاب کند.