۲-۳-۸ پاسخ­های مقابله­ای:

پاسخ­های مقابله­ای، راهبردها یا رفتارهای مشخصی هستند که از طریق سه سبک رفتاری (جبران افراطی، اجتناب و تسلیم) به منصه­ی ظهور می­رسند. پاسخ­های مقابله­ای عبارتند از تمام پاسخ­هایی که در خزانه­ی رفتاری فرد در مقابل تهدید وجود دارند، به عبارتی تمام راه های بی­همتا و فرد ویژه­ای که بیماران از طریق آن ها، جبران افراطی، تسلیم، و اجتناب را آشکار می­سازند. وقتی فرد از روی عادت، پاسخ­های مقابله­ای خاصی را به کار ‌می‌گیرد، پاسخ­های مقابله­ای به سبک مقابله­ای گره می­خورند. لذا سبک مقابله­ای، یک صفت است و پاسخ مقابله­ای، یک حالت. سبک مقابله­ای، مجموعه ­ای از پاسخ­های مقابله­ای است که فرد به طور ویژه، آن ها را به منظور اجتناب، تسلیم و جبران افراطی طرحواره­ها به کار ‌می‌گیرد. پاسخ مقابله­ای، رفتار خاصی است که فرد در یک لحظه­ خاص و گذرا از خود نشان می­دهد (یانگ و همکاران، ۲۰۰۳، ترجمه­ی حمید پور و اندوز، ۱۳۹۲).

۲-۳-۹ ارتباط طرحواره­های ناسازگار اولیه با اختلال تنظیم هیجانی

طرحواره­های ناسازگار اولیه که موجب اختلالات هیجانی می­شوند از طرحواره­های افراد عادی انعطاف پذیر تر، خشک­تر و عینی­ترند (جانستون، دورای، کورتنی، بایلس، و اوکان^[۷۲]، ۲۰۰۹). نظریه­ های شناختی ‌در مورد اختلال­های هیجانی، نظیر نظریه طرحواره بک (۱۹۹۹) بر این اصل مبتنی هستند که اختلال­های روانی با آشفتگی در تفکر همراه می­باشند. به ویژه اضطراب و افسردگی که با افکار منفی خودکار و تحریف در تفسیر محرک­ها و رویدادها مشخص می­شوند. تصور می­ شود که افکار منفی یا تفاسیر تحریف شده، از فعال شدن باورهای منفی انباشته شده در حافظه بلند مدت منشأ می‌گیرند.

۲-۴- بخش سوم: اختلال­های تنظیم هیجانی

۲-۴-۱ مقدمه

یکی از موضوعاتی که در طی دو دهه­ گذشته تلاش و توجهات تجربی و نظری فراوانی را به خود جلب ‌کرده‌است، بحث هیجان‌ها است. این علاقه و توجه تا حدی می ­تواند به دلیل نقشی باشد که هیجان و تنظیم هیجان در رفتارهای بیرونی (فردی) ایفا می­ نماید. نظریه­پردازان و دانشمندان مختلف، تعاریف متعددی از هیجان ارائه داده ­اند، اما در مجموع ‌می‌توان گفت که هیجان رویدادی پیچیده و چند بعدی است که منجر به آمادگی برای عمل می­ شود هر فرد عادی می­داند که دارای عواطفی است و زندگی بدون عواطف، زندگی تیره، مکانیکی، و بیرنگ خواهد بود. از طرف دیگر سلامت روانی و عقلی شخص به سلامت عاطفی او بستگی دارد. زیرا نظر شخص نسبت به خودش، دیگران، اوضاع اجتماعی، و زندگی به طور کلی از چگونگی رشد و تکامل عواطف وی متاثر می­ شود. به بیان دیگر، داوری­های هر فرد درباره خود و دیگران و مسائل اجتماعی به کیفیت عواطف او بستگی دارد و شخصی که از رشد سالم هیجانی و عاطفی بهرمند نباشد هرگز فردی واقع بین، نیک­اندیش، درست کردار، و در نتیجه فرد مفید و مؤثر در پیشرفت جامعه نخواهد بود (شعاری نژاد، ۱۳۸۸).

هیجان­ها بسیار پیچیده­تر از آن هستند که ابتدا به چشم می­خورند. در نگاه اول همگی هیجان­ها را به عنوان احساس، می­شناسیم. ما شادی و ترس را می­شناسیم زیرا جنبه­ احساسی آن ها را طبق تجربه­ ما خیلی بارز هستند. وقتی با ‌تهدیدی مواجه می­شویم یا به سمت هدفی پیشرفت می­کنیم، تقریباً غیر ممکن است که متوجه جنبه­ اساسی هیجان نشویم. اما به همان صورتی که بینی بخشی از صورت است، احساس­ها نیز فقط جزئی از هیجان­‌ها هستند (ریو، ۲۰۰۵، ترجمه­ی سیدمحمدی، ۱۳۹۰)

۲-۴-۲ تعریف هیجان:

واژه هیجان که با واژه­ های شور، احساس و عاطفه شباهت زیادی دارد به معنای هر نوع برانگیختگی ذهن و بدن است. همان‌ طور که اشاره شد، هیجانات، احساسات و عواطف بخشی از وجود ما هستند. در واقع هیجان، احساس و عاطفه پدیده­هایی هستند که ما هر روز با انواع مختلفی از آن درگیر هستیم. مسائلی مانند عشق، غم، شادی، خشم و عصبانیت و بسیاری دیگر از حالت­ها که قطعاً همه ما تک تک آن ها را به خوبی می­شناسیم و همه آن ها را احساس کرده­ایم، محتوای هیجان، احساس و عاطفه ما را تشکیل می­دهد (امامی نائینی، ۱۳۸۵).

روان­شناسان در تعریف هیجان و عاطفه اختلاف نظر دارند زیرا هر کدام در تعریف خود زاویه­ای از آن را در نظر می­ گیرند. چنان که بعضی از ایشان به منشاء و دگرگونی هیجان توجه دارند، برخی جنبه­ های عضوی آن را مورد توجه قرار می­ دهند، و گروهی نیز می­خواهند ماهیت هیجان و عاطفه را به فطری و فرهنگی تقسیم کنند. استانلی^[۷۳] هیجان را نخستین پایه­ای که انرژی روانی در پیدایش و دگرگونی خود برآن استوار است تعریف می­ کند. جیمزلانکه^[۷۴] معتقد است که ادراک حالات عضوی یا بدنی باعث پیدایش حالات هیجانی و عاطفی می­ شود و هیجان و عاطفه در واقع همین ادراک است. مکدوگال^[۷۵] هیجان را نشانه بروز غرایز می­داند (شعاری نژاد، ۱۳۸۸).

تعریف هیجان خیلی پیچیده­تر از تعریف مجموع اجزای آن است. هیجان نوعی ساختار روان­شناختی است که این چهار جنبه­ تجربه را در یک الگوی هم زمان، هماهنگ می­ کند. هیجان همان چیزی است که عناصر احساس، انگیختگی، هدفمندی و یا بیانگری را در واکنشی منسجم به رویداد فراخوان، تنظیم می­ کند (ریو،۲۰۰۵، ترجمه­ی سید محمدی، ۱۳۹۰).

پکرون، گتز و پری ^[۷۶](۲۰۰۵) در راستای مدل فرایند مؤلفه‌ از هیجان، هیجان را به عنوان مجموعه ­ای از فرایند­های روانی به هم مرتبط می­دانند که شامل مؤلفه‌ ­های عاطفی، شناختی، فیزیولوژیکی، و انگیزشی ‌می‌باشد.

۲-۴-۳ ویژگی هیجان­ها :