به طور کلی مسئولیت اجتماعی شـرکت ها به ارائه روش هایی می پردازد که سازمان‌ها در فضاهای کسب و کار خود به آن عمل کنند و پاسخگوی توقعات جامعه، انتظارات تجاری، قانونی و اخلاقی اجتماعی آنان باشد چرا که سازمان‌ها مسئولیت های بزرگـی در زمینه اجتماعی، اقتصادی و محیطی در قبال کارکنـان، سهام‌داران، مشتریان، دولت، تامیـن کنندگان و سایر ذینفعان خود بر عهده دارند.
۲-۶-۲-۱ رویکردی متعالی به کسب و کار
مسئولیت اجتماعی سازمان، فراتر رفتن از چارچوب حداقل الزامات قانونی است که سازمان در آن فعالیت دارد. بر اساس این تعریف شرکت ها از نقش تاریخی شان که کسب سود، پرداخت مالیات، استخدام کارکنان و تبعیت از قوانین است فراتر می‌روند و در تحقق هدف‌های اجتمــاعی گسترده تر نقش بسزایی خواهند داشت .
مسئولیت اجتماعی به طور اعم به مجموعه فعالیت هایی اطلاق می‌گردد که صاحبان سرمایه و بنگاه های اقتصادی به صورت داوطلبانه به عنوان یک عضو مؤثر و مفید در جامعه انجام می‌دهند در واقع مسئولیت اجتماعی شرکت ها رویکردی متعالی به کسب و کار است که تاثیر اجتماعی یک سازمان بر جامعه چه داخلی و چه خارجی را مد نظر قرار می‌دهد و هدف اصلی آن گرد هم آوردن تمامی بخش‌ها اعم از دولتی، خصوصی و سایر داوطلبان جهت همکاری با یکدیگر است تا از یک سو موجب همسویی منافع اقتصادی با محیط زیست و از سویی دیگر سبب توفیق ، رشد و پایداری کسب و کار گردد .
البته باید توجه داشت که وابستگی کسب و کار به مسئولیت اجتماعی متناسب با نوع کار و اندازه واحد اقتصادی است، لیکن به لحاظ منافع و ارزشی که مسئولیت پذیری اجتماعی برای هر کسب و کار سازمـان ایجاد می‌کند، بهره گیری از آن را در اندازه های مختلف واحد اقتصادی ضروری می‌سازد. بنابرین مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها مختص به کسب و کارهای بزرگ و سودآورتر شدن آن ها نیست بلکه رفتار سازمانی تمامی شرکت‌ها و سازمان‌ها را در بر می‌گیرد.
در این راستا هر چه شرکت‌های بزرگ نسبت به اصول اخلاقی و زیست محیطی خود حساس تر و آگاه تر شوند. شرکت‌های کوچک نیز در مراوده و تبعیت از آن ها مصرتر خواهند شد که از این طریق موجبات جلب اعتماد مشتریان و جامعه را فراهم سازند.
برای موفقیت در برنامه مسئولیت اجتماعی، طرح مذکور باید از درون بنگاه ها شکل بگیرد و به بیرون ارائه گردد. از طرفی همه بنگاه ها باید بر اساس توانایی ها و شرایط ویژه خود اقدام به برنامه ریزی در زمینه مسئولیت اجتماعی نمایند.
مسئولیت اجتماعی باید به عنوان ابزاری قوی در جهت توانمندکردن رقابت بنگاه های اقتصادی مدنظر قرار گیرد و از این طریق رابطه برد – برد بین کارکنان، مشتریان، جامعه و سایر ذینفعان برقرار گردد.مسئولیت پذیری باید به عنوان برنامه ای برای توسعه و رشد پایدار در زمینه اقتصادی و محیط زیست و نیز ابزاری برای مبارزه با فساد در اشکال مختلف آن در جامعه در نظر گرفته شود.مسئولیت اجتماعی فرامرزی است و شامل فعالیت‌ها در سازمان ملل، سازمان جهانی کار می شود. و باید از طریق نهادهای مدنی و انجمنها در سراسر جهان توسعه یابد.
۲-۶-۲-۲ پایش و اندازه گیری
در این باره می توان به یک سیستم که همان سیستم «کارت امتیازی متوازن» اشاره کرد. این سیستم به طور یکپارچه کل عملکرد یک سازمان را هم پایش و هم اندازه گیری می‌کند و بهبود می بخشد. در این سیستم در وجه مالی، تامین رضایت کامل سهام‌داران، در وجه مشتری و بازار، تامین رضایت کامل مشتریان، در وجه کسب و کار، بهبود فرایندها و سیستم و در وجه یادگیری و رشد به ارتقای قابلیت های نیروی انسانی و کارکنان توجه می شود.
اما ذینفعان دیگری مثل دولت ، انجمن ها و اتحادیه ها نیز وجود دارند که این سیستم از پایش و اندازه گیری مسئولیت هایی که شرکت‌ها در قبال آن ها دارند عاجز و ناقص است به همین علت وجه جدیدی به چهار وجه دیگر این سیستم افزوده اند با نام « وجه تامین رضایت ذینفعان بیرونی و محیطی غیرمستقیم ». این وجه پنجم، کارت امتیازی متوازن را کامل و تمامی ذینفعان داخلی و خارجی را عادلانه و دقیق مدنظر می‌گیرد.اندازه گیری مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت‌ها را می توان در سه زمینه منافع سهام‌داران و کارکنان، منافع جامعه و مردم و ملاحظات زیست محیطی انجام داد.
در زمینه منافع سهام‌داران و کارکنان، ارتقای عملکرد مالی، کاهش هزینه های عملیاتی، اعتلای نام و نشان شرکت، افزایش فروش و اعتماد مشتری، بهره وری بیشتر و کیفیت بالاتر، کاهش نیاز به وضع مقررات نوین، دسترسی به سرمایه، ارتقای ایمنی محصولات و کاهش نیاز به تضمین های جدید ملاک عمل قرار می گیرند.در بعد منافع جامعه و مردم نیز مشارکت در امور عام المنفعه ، ارائه طرحهای داوطلبانه کارکنان، مشارکت همگان در تحصیلات عمومی، اشتغال و برنامه های کمک به بی خانمان ها، و ایمنی و کیفیت محصول مدنظر قرار می گیرند.
در زمینه ملاحظات زیست محیطی، بازیافت هرچه بیشتر مواد، کارکرد و دوام بیشتر محصولات، استفـاده بیشتر از منابع تجدید شدنی و به کـارگیری ابزارهای مدیریت زیسـت محیطی در طرحهای کسب و کار شامل ارزیابی چرخه حیات و هزینه ها و استانداردهای مدیریت زیست محیطی به عنوان شاخص‌های مسئولیت پذیری شرکت‌ها مورد استفاده قرار می گیرند. در این راستا مدیران ارشد شرکت‌ها با مشارکت در کنفرانس ها و سمینارهای مربوط به مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها و نیز از طریق مذاکره و رسیدن به نتایج مشترک با دیگر ارکان جامعه مدنی مثل سازمان‌های غیردولتی، سازمان ملل و دولت‌های محلی و منطقه ای می‌توانند نقش مهمی را در اجرای استراتژی های مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها ایفا نمایند.
۲-۶-۲-۳ قواعد جدید کسب و کار
این یک عادت انسانی است وقتی که به تاریکی قدم می‌گذارد، چرا غی می طلبد. پس پذیرش و عمل به مسئولیت‌های اجتماعی و ارزش‌های محوری، آن چراغی است که بستر سرآمدی شرکت‌ها و توسعه ملی را فراهم می‌سازد . وقتی یک رویکرد یا مفهومی درمیـــان کشورهای پیشرفته مطرح می شود و تصمیم می گیرند تا آن رویکرد و مفهوم به کار برده شود دو مرحله کلی را مد نظر می گیرند:
