• • نوآوری نوعی تغییر ایجاد می‌کند اما هر تغییری را نمی‌توان نوآوری نامید. نوآوری تغییری بدیع و تازه است که بر اساس اندیشه‌ای نو که سابقه قبلی نداشته، به وجود می‌آید. از این رو، اگر چه نوآوری تغییر است، اما هر تغییری نوآوری نیست (الوانی،۱۳۷۲)

• • • فرایند نوآوری شامل به کارگیری اختراعات و فناوری های جدید برای خلق محصول، فرایند، یا سیستم جدید یا بهبود یافته است (خلیل،۲۰۰۰)

  

• • نوآوری عبارت است از به‌کارگیری دانش (تکنولوژیک یا بازاری) جدید برای عرضه محصولات یا خدمات جدیدی که مشتریان می‌خواهند(خلیل،۲۰۰۰)

• • مفهوم نوآوری به خلق محصول، خدمت، یا فرایندی اشاره دارد که برای یک سازمان جدید باشد. نوآوری، شامل عرضه به بازار است که می‌تواند به معنای تجاری شدن یا به معنای «در استفاده عمومی قرار گرفتن» باشد. نوآوری لزوماًً در سطح جهان جدید نیست بلکه به شروع استفاده از یک ایده در سطح یک سازمان اطلاق می‌شود؛ چه این ایده قبلاً در سازمان دیگری استفاده شده باشد و چه نشده باشد(خلیل،۲۰۰۰)

  

• • فریمن^[۱] نوآوری را ‌به این صورت تعریف می‌کند: نوآوری فرآیندی است شامل فعالیت‌های فنی، طراحی، ساخت، مدیریت و فعالیت‌های تجاری در ارتباط بازاریابی محصول جدید (یا توسعه یافته) و یا اولین استفاده از یک فرایند یا تجهیزات جدید (یا توسعه یافته) ساخت و تولید. در این تعریف، نوآوری تنها تغییرات عظیم (اساسی) نیست بلکه می‌تواند تغییرات جزیی یا تدریجی نیز باشد (فریمن،۱۹۷۴)

• تعریف دیگر از ایکن وهیچ^[۲] می‌گوید که ابتکار و نوآوری عبارت است از خلق یک محصول، خدمت یا فرآیندی که برای یک سازمان جدید باشد و سبب حضور سازمان در بازار گردد. لزومی ندارد که این پدیده برای کل جهان جدید باشد بلکه کافی است در یک سازمان برای اولین بار مطرح و پیاده‌سازی شود. درنهایت از نظر جین و تریاندیس^[۳] فرایند نوآوری تلفیقی از فناوری های موجود و اختراعات انجام شده را در بر دارد که برای خلق یک محصول، فرایند یا سیستم جدید و یا توسعه آن ها به کار گرفته می‌شود (محمودزاده،۱۳۸۰)

‌بر اساس تعاریف ارائه شده، نوآوری فرآیندی است که باعث ایجاد تغییری بدیع و تازه می‌گردد و شامل به کارگیری اختراعات و فناوری هایی برای خلق محصول، فرایند یا سیستم جدید یا بهبودیافته است. نوآوری مورد نظر در این تحقیق تعریفی از نوآوری است که شامل فعالیت های فنی، طراحی، ساخت، مدیریت و فعالیت های تجاری در ارتباط با بازاریابی محصول جدید و یا تغییرات جزئی در محصول گردد.که این فعالیت ها یا تغییرات باعث حضور سازمان در بازار می‌گردد.

۲ـ۳ـ۲) فرایند نوآوری در یک نگاه

نوآوری می‌تواند فرایندی بسیار پیچیده باشد. تولید یک ایده و تحقق و شکوفایی آن معمولاً مستلزم گام‌های متعددی است. برای اینکه بتوانیم خیلی واضح و روشن درباره این فرایند فکر کنیم، بسیار مفید است که آن را به مراحل جداگانه ای تقسیم کنیم و سپس شناخت خود را از هر مرحله افزایش دهیم.

هر یک از سازمان‌های فناوری محور^[۴]، نسبت به فرایند کلی نوآوری نگرشی متفاوت دارند. فرایند نوآوری به شکل عام خود، شامل گام‌های زیر است:

• • شناخت نیاز بازار یا فرصت تکنولوژیک

• • پذیرش یا تغییر فناوری موجود که برآورنده این نیاز یا فرصت باشد.

• • (در صورت لزوم) اختراع؛ و

• انتقال این فناوری از طریق تجاری‌کردن سایر روش‌ها

فرایند نوآوری ‌پیوند دهنده نیاز پروژه، اختراع، توسعه وانتقال فناوری با یکدیگر است. در هر یک از این گامها ایده ها و مفاهیمی آفریده می‌شود، اما فرایند نوآوری هنگامی تحقق می‌یابد که این گامها در پایان به بهره‌برداری و تجاری‌کردن یک محصول، فرایند یا سیستم پیشرفته‌تر بیانجامد (سبون،۱۹۹۹).

بعد از شناخت این مشترکات ممکن است که بعضی از آن ها بسیار ساده و بدیهی به نظر برسند ولی نکته اینجا است که شناخت آن ها به ما کمک می‌کند تا به فرایند نوآوری، بصورتی نظام‌مند فکر کنیم. مثلاً، شناسایی مراحل کلیدی فرایند به ما امکان می‌دهد که مهمترین مسائل مدیریتی هر فاز را شناسایی کنیم. حال این سؤال مطرح می‌شود که مراحل کلیدی در فرایند نوآوری کدامند. برای پاسخ ‌به این سؤال، مفید است که رخدادهای موجود در هر پروژه را مشخص کنیم. هر پروژه با یک ایده شروع می‌شود. این ایده در زمان و مکان خاصی شکل گرفته است. ایده های نوآوری محصول معمولاً شامل نوعی راه حل فنی برای نیاز جاری یا آتی بازار هستند. افرادی که ایده را پیشنهاد می‌کنند بعداً به جستجو می‌پردازند و منابع مالی لازم برای تحقق ایده خود را فراهم می‌کنند. شکوفایی ایده، وقتی ایده ساده باشد به چند روز کار نیاز دارد و وقتی ایده پیچیده باشد، گاهاً مستلزم سالها تلاش است. این فرایند تعقیب ایده تا شکوفایی را توسعه می‌نامیم. وقتی توسعه به پایان رسید برای عرضه^[۵] محصول تصمیم‌گیری می‌شود. بعد از عرضه محصول، ممکن است به توسعه بعد از عرضه^[۶] نیاز باشد

وجود یک فرصت

جستجوی منابع مالی

توسعه بعد از عرضه

عرضه با پیاده‌سازی توسعه

تأمین منابع مالی اولیه

تولید ایده

شکل۱٫۲: فعالیت‌های کلیدی فرایند نوآوری در طول عمر پروژه (سبون،۱۹۹۹)

توسعه از بسیاری جهات، یک تمرین گسترش یافته حل مسئله به حساب می‌آید که با سؤالات زیر روبروست:

• • آیا بینشی که در قالب ایده بیان شده، قابل تحقق است؟

• • اگر بلی، چگونه؟

• • در مسیر تحقق ایده، با کدام مسائل فنی روبرو خواهیم بود؟

• • راه حل­های این مسائل کدامند؟

• • با کدام مسائل بازاری و مقرراتی روبرو خواهیم بود؟

• راه حل آن ها چیست؟

فرایند تشخیص و حل این مسائل معمولاً طولانی‌ترین و گرانترین بخش از فرایند نوآوری است. البته بخش‌های دیگر فرایند (تولید ایده و پیداکردن منابع مالی) را نیز نباید نادیده گرفت. بهبود این فرایند می‌تواند فاصله زمانی بین ظهور یک ایده و عرضه محصول را به شدت کاهش دهد. به علاوه می‌تواند موجب عرضه محصولی شود که تقاضای بازار را به نحو مؤثر‌تری پاسخ گوید. (تید،۱۹۹۸)

هر نوآوری از مراحل متعددی عبور می‌کند. اولین مرحله، مرحله قبل از ایده^[۷] است. در این مرحله، فرصتی وجود دارد ولی کسی ‌به این فرصت به عنوان یک موقعیت بالقوه اقتصادی ]یا دفاعی[ توجه نکرده است.

وقتی ایده کشف گردید و کسی به آن به عنوان یک موقعیت بالقوه پی‌برد، مرحله قبل از ایده به پایان می‌رسد. البته ممکن است که ایده ها پس از کشف به فراموشی سپرده شوند.

در مرحله قبل از ایده، احتمال اینکه ایده تولید شود به عوامل گوناگونی بستگی دارد (تید،۱۹۹۸)

• • بنیان شایستگی^[۸] بنگاه؛

• • استراتژی، اهداف و انگیزه ها؛

• • سایر سیستم‌های مدیریتی؛ و