کرام[۲۲]و همکاران(۲۰۰۸) در پژوهشی تحت عنوان ضریب اخلاقی فعالیت های کاهنده کیفیت حسابرسی، ویژگی های اساسی فعالیت ها و رفتارهای کاهنده کیفیت حسابرسی را مورد بررسی قرار دادند. آن ها بررسی کردند که آیا درک حسابرسان از هفت فعالیت و رفتار مختلف کاهنده کیفیت حسابرسی با توجه به سه عامل ۱) اجماع اجتماعی ۲) بزرگی یا اهمیت پیامدها ۳) احتمال تاثیر، فرق میکند؟ ناتیج نشان داد که در مورد اجماع اجتماعی رفتارهای کاهنده حسابرسی با هم تفاوت چندانی ندارند. ولی در ارتباط با احتمال تاثیر و اهمیت پیامدها تفاوتی معنی دار بین رفتارهای کاهنده کیفیت حسابرسی یافت شده است.
جعفری(۱۳۸۵) مقیاس اندازه گیری کیفیت واقعی حسابرسی را مجموع شایستگی(کشف تحریفات با اهمیت) و استقلال حسابرسان (گزارش تحریفات کشف شده) عنوان کردهاست.
۲-۸-۱- ویژگی های کیفی اطلاعات و اندازه مؤسسه حسابرسی
طبق تعریف دی آنجلو (۱۹۸۱) کیفیت حسابرسی، افزایش توانایی حسابرسی در کشف تحریف های حسابداری و ارزیابی توانایی و استقلال حسابرس توسط بازار است. در حالی که مراجع تنظیم قوانین و مقررات حسابداری اذعان دارند کوچکی یا بزرگی مؤسسات تاثیری بر کیفیت حسابرسی ندارند، اما بسیاری معتقدند مؤسسات حسابرسی بزرگ حسابرسی خود را با کیفیت بیشتری نسبت به مؤسسات کوچک انجام میدهند. مهم ترین شاخص اندازه گیری کیفیت حسابرسی، اندازه حسابرس است. حسابرسان با حسن شهرت بالاتر، حسابرسی اثر بخش تری را ارائه نموده و این امر به افزایش ویژگی های کیفی اطلاعات منجر می شود(خالقی مقدم و احمد خان بیگی، ۱۳۹۰، صفحه۵).
۲-۸-۲- معیارهای اندازه گیری مؤسسه های حسابرسی
نحوه اندازه گیری مؤسسه های حسابرسی در دنیا بیشتر به دو دسته مؤسسه های حسابرسی بزرگ و مؤسسه های حسابرسی کوچک میباشد. آن دسته از مؤسسه هایی
۲-۸-۳- رتبه بندی مؤسسات حسابرسی در ایران
از سال ۱۳۸۳ بر اساس یک پیشنهاد رتبه بندی مؤسسات حسابرسی در جامعه حسابداران رسمی مطرح شد. مبنای تفکر این پیشنهاد بر آن بود که چون همه ی مؤسسات حسابرسی یکسان و یک اندازه نیستند شرکت های بزرگ بورسی توسط مؤسسات بزرگ حسابرسی مورد حسابرسی قرار گیرند که در واقع کنترل کیفیت مناسب تری را دارا باشند. این موضوع در شورای عالی وقت جامعه حسابداران چندین جلسه را به خود اختصاص داد و در این مورد گزارش مکتوبی در حدود یکصد صفحه به رئیس وقت شورای عالیتقدیم شده است(امانی و دوانی،۱۳۹۰).
در ادامه اقدامات انجام شده جامعه حسابداران رسمی ایران از سال ۱۳۹۱ اقدام به دادن امتیاز کنترل کیفیت مؤسسات حسابرسی نموده است. در اجرای مفاد ۳۱ اساس نامه جامعه، مبنی بر انتشار سالانه نتایج حاصل از کنترل کیفیت(در سطح مؤسسه و کار حسابرسی) انجام شده در ۴ گروه (الف، ب، ج و د) به شرح زیر ارائه میگردد:
گروه الف: ۸۰۱ تا ۱۰۰۰
گروه ب: ۶۵۱ تا ۸۰۰
گروه ج: ۵۰۱ تا ۶۵۰
گروه د: ۰ تا ۵۰۰
گروه الف که بالاترین امتیازات را دارند گروهی هستند که امتیاز ۸۰۱ تا ۱۰۰۰ را کسب کردهاند که در تحقیق موسساتی که در این گروه قرار گیرند با عدد “۱” در مدل گذاشته میشوند.
گروه ب، گروهی هستند که امتیاز ۶۵۱ تا ۸۰۰ را کسب کردهاند و با عدد “۲” در مدل گذاشته میشوند.
گروه ج، گروهی هستند که امتیاز ۵۰۱ تا ۶۵۰ را کسب کردهاند و با عدد “۴” در مدل گذاشته میشوند.
گروه د، گروهی هستند که امتیاز ۰ تا ۵۰۰ را کسب کردهاند و با عدد “۴” نشان داده میشوند.
نحوه محاسبه این امتیازها و همچنین اسامی مؤسسات حسابرسی که در گروههای الف، ب، ج، د قرار گرفته اند طبق حروف الفبا در پیوست آورده شده است لازم به توضیح است اگر مؤسسه حسابرسی را در هیچ گروهی یافت نشد در گروه “د” جای میگیرد زیرا مؤسسات حسابرسی که اطلاعات و مدارک مورد نیاز را به جامعه حسابداران رسمی تحویل نداده است طبق قوانین جامعه در گروه “د” قرار می گیرند.
۲-۹- پیشینه تحقیق
۲-۹-۱- پیشینه خارجی
کارجالانین(۲۰۱۰) رابطه کیفیت حسابرسی و هزینه بدهی را در شرکت های سهامی خاص در فنلاند مورد بررسی قرار داد. نتایج پژوهش وی نشان داد که حسابرسان چهار مؤسسه حسابرسی بزرگ و حسابرسی های مشترک با بیش از یک حسابرس مسئول با کاهش هزینه بدهی ارتباط دارد. همچنین، شرکت هایی که دارای گزارش حسابرسی مشروط و کیفیت پایین اقلام تعهدی هستند، هزینه بدهی بالایی دارند.
دایچو و همکاران(۲۰۱۲)،در تحقیق پیمایشی به بررسی ویژگی های یک سود با کیفیت پرداختند جامعه آماری پژوهش مدیران مالی شرکت های سهامی عام بود. نتایج تحقیق نشان داد مهم ترین اهداف سود: ارزشیابی، مباشرت(پاسخگویی و نظارت هیئت مدیره) و استفاده داخلی مدیران است. مدیران مالی معتقدند سود با کیفیت سودی است با دوام و تکرار پذیر که فاقد اقلام موقتی چون تعدیلات ارزش های منصفانه و نرخ ارز بوده و از پشتوانه نقد برخوردار است. به بیانی دیگر دوام پذیری یکنواختی(در قوانین و استانداردهای گزارشگری هم در سطح استاندارد گذاران و هم سطح شرکت)، اجتناب از برآوردهایی با افق بلند مدت و تقارن با جریان های نقد مهم ترین ویژگی یک سود با کیفیت دانسته شد. در ادامه، محققین نشان دادند مدل تجاری شرکت، استانداردهای حسابداری،صنعت، شرایط اقتصاد کلان و کنترل های داخلی مهم ترین عوامل اثر گذار بر کیفیت سود هستند؛ آزمودنی ها معتقد بودند سود و کیفیت آن در حدود ۵۰% تحت تاثیر عوامل بنیادی قرار میگیرد؛ و به طور میانگین، در حدود ۲۰% از شرکت ها، از اختیارات خود برای مدیریت سود بهره می گیرند. اثرگذاری بر قیمت به عنوان مهم ترین دلیل مدیریت سود مطرح شد نتایج تحقیق نشان داد افزایش هزینه سرمایه و کاهش قیمت مهم ترین پیامد اطلاعات با کیفیت پایین است.
پروتی و واگن هوفر(۲۰۱۲)، به مقایسه برخی معیارهای سنجش کیفیت اطلاعات پرداختند. معیارهای سنجش کیفیت اطلاعات مورد بررسی در این تحقیق شامل: معیارهای سری زمانی،هموار سازی، اقلام تعهدی و مربوط بودن(ارتباط ارزشی) سود بود. نتیجه بررسی ضریب همبستگی پیرسون بین معیارهای سنجش کیفیت اطلاعات نشان میداد گر چه آن ها از نظر آماری رابطه معنی دار و عموماً مثبتی با یکدیگر دارند اما این همبستگی از بعد اقتصادی معنی دار نمی باشد. در آزمون فرضیه های پژوهش، معیارهای مربوط بودن و کیفیت اقلام تعهدی، توان بیشتری در سنجش کیفیت اطلاعات در مقایسه با معیارهای پایداری، پیشبینی پذیری و هموار سازی داشتند.