امروزه به مدد فناوری ها ، مؤسسات عظیم تجاری و تولیدی می توانند اطلاعات فوق العاده ارزشمندی در خصوص سلایق مصرف کنندگان در نقاط مختلف دهکده جهانی و نیازهای بازار به دست آورند . اقتصاد و تجارت نوین در مفهوم امروزین آن بدون چنین اطلاعاتی قادر به حفظ عرصه‌های رقابتی نیست .
به عنوان مثال از جمله ابزارهای مورد استفاده برای نیل به این اهداف طعمه های اینترنتی هستند . این مفهوم به آن معنا است که عرضه کنندگان خدمات اینترنتی یا اداره کنندگان یک سایت اینترنتی اطلاعات مختصری را از کاربر به هنگام عرضه خدماتی همچون استفاده از مطالب مندرج در سایت مطالعه می کنند . جمع آوری این اطلاعات به دارنده‌ی آن این امکان را می‌دهد که در قبال عرضه آن ها به مؤسسات تجاری ذینفع ( این نفع ممکن است ارسال پیام بازرگانی ناخواسته برای شخص ذیربط با در نظر گرفتن علایق ، سلایق و خصوصیات شخصی او باشد ) مبالغ گزافی درآمد کسب نمایند . امروزه این مبحث مطرح شده که گردآوری و عرضه این قبیل اطلاعات شخصی بدون اخذ رضایت شخص ذیربط ممنوع است و نقض این فن مسئولیت قانونی به دنبال خواهد داشت . در رابطه با وضعیت این شق از حریم خصوصی در حقوق داخلی علی رغم آنکه مقررات جامعی در این خصوص به ویژه در عرصه ارتباطات الکترونیکی و اینترنتی در حقوق ایران وجود ندارد ، لیکن اصل این حق ، به ویژه در باب محرمانگی مراسلات پستی و همچنین مکالمات تلفنی مهم در اصل ۲۵ قانون اساسی و هم در ماده ۱۰۴ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری مورد تصریح قرار گرفته است . با این همه ، همچون سایر شقوق مورد بررسی ، تدوین قانون جامعی در این حوزه که به ویژه پاسخگوی چالش های حقوقی ناشی از ظهور فناوری های نوین باشد ضرورتی انکار ناپذیر است . ( ایمانی ، ۱۳۸۲ ، ۸۴ )
که این ضرورت عاملی شد در نگارش قانون جرایم رایانه ای که به تمامی موارد ذکر شده به طور اختصاصی پرداخته و آن ها را مورد بررسی قرار داده و نگاه خاصی به حریم خصوصی افراد در فضای مجازی کرده‌است .
گفتار سوم : مصادیق نقض حریم خصوصی در فضای مجازی
نقض حریم خصوصی در فضای مجازی یکی از مهمترین مسائل روز جامعه ماست که از دو منظر قابل بررسی است یکی از جانب قربانیان نقض حریم خصوصی در فضای مجازی و دیگری از سوی ناقضین حریم خصوصی در فضای مجازی .
بزه دیدگان در فضای مجازی نقش مهمی را در بروز جرایم ناقض حریم خصوصی ایفا می‌کنند و در عین حال می‌توانند در اقدامات پیشگیرانه علیه جرایم سایبری یا همان (cyber prevention ) نقش آفرین باشند . بسیاری از بزه دیدگان جرایم سایبری و کسانی که حریم خصوصی آنان در فضای مجازی نقض می‌گردد ، استعدادی قابل توجه برای قربانی شدن[۱۴] بروز می دهند و به راحتی طعمه بزهکاران سایبری می شوند بعضی کلاهبرداری های اینترنتی ناشی از کسب اطلاعات به روش های بسیار ساده و سوء استفاده از عکس ها و اسرار شخصی نمونه هایی از این موضوع می باشد .
اشخاص بایستی نسبت به صیانت از حریم خصوصی خود همت نمایند ، بسیاری اشخاص بدون رعایت مسائل امنیتی ، خصوصی ترین اطلاعات خود را بر روی سیستم رایانه‌ای و یا حامل های داده نظیر فلش و کارت های حافظه و تلفن همراه و سی‌دی ذخیره می نمایند و به نوعی دست بزهکار سایبری را در تعرض به حریم خصوصی باز می‌گذارند و این چنین استعداد قربانی شدن در فضای مجازی را از خود نشان می‌دهند .
جنبه دیگر موضوع همان طور که معروض گردید مربوط به ناقضان حریم خصوصی در فضای مجازی است . این بزهکاران زمانی که وارد فضای مجازی یا همان اینترنت می شوند در خیالی خام آن را ملک مطلق خود دانسته و اجازه هر گونه فعالیت و ورود به حریم خصوصی دیگران را به خود می دهند . (www.momtaznews.com )
در زیر به بعضی مصادیق نقض حریم خصوصی در فضای مجازی که در قانون جرایم رایانه ای جرم انگاری شده است می پردازیم :
۱- دسترسی غیرمجاز به داده های رایانه‌ای یا مخابراتی نظیر هک ایمیل یا اکانت اشخاص .
۲- شنود غیرمجاز محتوای در حال انتقال در سیستم های رایانه‌ای یا مخابراتی نظیر استفاده از نرم افزارهای شنود چت های اینترنتی .
۳- دسترسی غیرمجاز به داده های سری در حال انتقال در سیستم های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده یا تحصیل و شنود آن .
۴- در دسترس قرار دادن داده های سری در حال انتقال در سیستم های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل های داده برای اشخاص فاقد صلاحیت .
۵- نقض تدابیر امنیتی سیستم های رایانه‌ای یا مخابراتی به قصد دسترسی به داده های سری در حال انتقال در سیستم های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل های داده .
۶- حذف یا تخریب یا مختل یا غیرقابل پردازش نمودن داده های دیگری از سیستم های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل های داده به طور غیرمجاز .
۷- از کار انداختن یا مختل نمودن سیستم های رایانه‌ای یا مخابراتی به طور غیرمجاز نظیر غیر فعال سازی دیتابیس تارنماها و ممانعت از دسترسی اشخاص به پایگاه اینترنتی های شخصی .
۸- ممانعت از دسترسی اشخاص مجاز به داده های یا سیستم های رایانه ای یا مخابراتی به طور غیرمجاز .
۹- ربودن داده های متعلق به دیگری به طور غیرمجاز .
۱۰- هتک حیثیت از طریق انتشار یافتن صوت و فیلم تحریف شده دیگری به وسیله سیستم های رایانه‌ای یا مخابراتی .
۱۱- نشر اکاذیب از طریق سیستم های رایانه‌ای یا مخابراتی به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی .
۱۲- فروش یا انتشار یا در دسترس قرار دادن گذرواژه یا هر داده ای که امکان دسترسی غیرمجاز به داده ها یا سیستم های رایانه ای یا مخابراتی متعلق به دیگری را فراهم کند .
۱۳- آموزش نحوه ارتکاب جرایم دسترسی غیرمجاز ، شنود غیرمجاز ، جاسوسی رایانه‌ای و تخریب و اخلال در داده ها یا سیستم های رایانه‌ای و مخابراتی .( www.momtaznews.com )
ناقضین حریم خصوصی در فضای مجازی به دلایلی نظیر افسردگی ، عصبانیت ، حسادت ، انتقام جوئی ، حس تنفر ، تفریح و سرگرمی ، خود کم بینی و حقارت ، حس رقابت و عدم توجه به اصول اخلاقی و ارزش های جامعه ، خود را مجاز به ورود به حریم خصوصی قربانیان دانسته و خسارات جبران ناپذیری را به حیثیت و مال و حتی جان اشخاص وارد می‌سازند .
( www.hoghooghdan .com )
